موضوع امر به معروف و نهی از منکر در جامعه هرچند به عنوان یک واجب دینی شناخته شده ، اما این روز ها خیلی بحث برانگیز بوده و اظهار نظرهای مختلفی راجع به آن صورت گرفته است. به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز ، برخی نحوه برخوردسال های اول انقلاب با پدیده بی حجابی را به عنوان امر به معروف و نهی از منکر...
موضوع امر به معروف و نهی از منکر در جامعه هرچند به عنوان یک واجب دینی شناخته شده ، اما این روز ها خیلی بحث برانگیز بوده و اظهار نظرهای مختلفی راجع به آن صورت گرفته است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی همراز ، برخی نحوه برخوردسال های اول انقلاب با پدیده بی حجابی را به عنوان امر به معروف و نهی از منکر دلیل حساسیت بیش از حد جامعه روی آن می دانند و برخی دیگر مقاومت حاصل شده از سوی برخی جناح ها، افراد و یاحتی توده های فکری را برگرفته از نگاه غیر اسلامی و غربی نگری آن ها می دانند.
در زیر سعی کرده ایم در گفت و گویی تفضیلی با اصغر آذربایجانی، رئیس کمیسیون فرهنگی ، اجتماعی شورای اسلامی شهر اصفهان، بیشتر به این موضوع بپردازیم.
همراز : آقای آذربایجانی از نظر شما نقش مدیریت شهری در موضوع امر به معروف و نهی از منکر چیست و چطور می شود این نقش را در جامعه پر رنگ تر از قبل دید؟
ابتدا برای تبیین نقش مدیریت شهری در موضوع امر به معروف و نهی از منکر باید نقش این واجب دینی را در زندگی فردی و شخصی خودمان جست و جو کنیم.
امر به معروف و نهی از منکر بر خلاف دید برخی از عوام که فکر می کنند فقط در جوامع اسلامی انجام می گیرد، در همه جوامع صورت می پذیرد ، چرا که در زندگی های دسته جمعی همیشه مولفه هایی وجود دارد که اگر بخواهد قوام و مبانی اصولی پیدا کند ، باید به آن توجه ویژه شود، حالا افتخار مسلمانان این است که این موضوع در دین آن ها که دین برتر و کامل است به عنوان یک فریضه واجب تعریف شده است.
در اصل امر به معروف و نهی از منکر چون جایگاه ارتباطات اجتماعی هر جامعه را مدیریت می کند و از آسیب های اجتماعی جلوگیری می کند ، یک اصل پیشرفته در همه جوامع تلقی می شود، ولی ممکن است نام وعنوان آن متفاوت باشد.
پس با توجه به این که اگر موضوع امر به معروف و نهی از منکر جدی گرفته نشود،جامعه به سمت ناهنجاری و پس از آن به سوی اضمحلال سوق می یابد، بهتر است که همه نهادها، افراد ، احزاب و گروه ها برای زنده نگه داشتن این فریضه الهی وارد عمل شوند که مدیریت شهری نیز یکی از این ارکان می باشد.
همراز: خب این که شما گفتید بیشتر کلیات بود، امر به معروف و نهی از منکر در ایران چه جایگاهی دارد؟
این موضوع در جامعه ما هم از نظر دینی، هم عرفی و هم قانونی جایگاه ویژه ای دارد، به طوری که در قانون اساسی مورد بررسی قرار گرفته است.
آیات ، روایات و احادیث مهمی نیز در قرآن و گفتار بزرگان دینی وجود دارد که بر این موضوع تاکید می کند.
از سوی دیگر عقل سلیم هم حکم می کند که اگر در جوامع کنونی دنبال آرامش ، آسایش و یک فضای امن اجتماعی و فرهنگی هستیم باید کنترل اجتماعی را جدی بگیریم و کنترل اجتماعی یعنی همین امر به معروف و نهی از منکر.
همراز: آقای اذربایجانی از موضوع نقش مدیریت شهری در امر به معروف و نهی از منکر دور شدیم، اگر امکان دارد مشخصا در این زمینه به تبیین نقش امر به معروف و نهی از منکر بپردازیم.
در مدیریت شهری حلقه های فرهنگی زیادی وجود دارد که اگر هرکدام از آن ها بتوانند در جایگاه خودشان نقش آفرینی کنند، خیلی خوب می توانند در کنترل اجتماعی ایفای نقش کنند.
البته به نظر می رسد در حوزه فرهنگی که این چند ساله مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده، مشکلات زیادی وجود دارد که همه اجزای دولتی ، شبه دولتی و حتی خصوصی باید در این زمینه ورود پیدا کنند.
تاکیدات ایشان در این حوزه نشان می دهد که فرهنگ جامعه به یک نگاه جدید نیاز دارد و اگر به سهم خودمان بخواهیم در این زمینه نقش ایفا کنیم ، باید در مدیریت شهری حلقه های فرهنگی را درست جانمایی و تعریف کنیم.
امر به معروف و نهی از منکر یکی از این حلقه ها است و باید برای هرچه بهتر اجرا شدن این فریضه الهی ، دقت کنیم تا مواد قانون به خوبی اجرا شود ، اما اکنون کمتر شاهد این هستیم که همه ما در مقام نظارت اجتماعی فعالیت کنیم.
از این رو به نظر می رسد باید برای موضوع امر به معروف و نهی از منکر در حوزه مدیریت شهری ، برنامه ریزان و تصمیم سازان ظرفیت های متعددی تعریف کنند و نقش این حوزه ها مشخص گردد تا بتوان از مجریان این مباحث کارهای محوله را خواست و آن را مورد ارزیابی قرار داد.
به نظر من مدیریت شهری هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم می تواند در زمینه فرهنگ سازی شهر به مقوله امر به معروف و نهی از منکر ورود پیدا کند.
همراز: اگر بخواهیم به بعد نظارتی و حمایتی بپردازیم ، با توجه به اینکه شورای شهر نیز یک نهاد نظارتی و حمایتی است و توان اجرایی آنچنانی ندارد، چگونه می توان این مقوله را در شورای شهر مورد بررسی قرار داد؟
اگر حوزه امربه معروف و نهی از منکر را به معنای عام ببینیم و معروفات و منکرات را تجمیع کنیم ،کار شورای شهر در همه حوزه ها قابل احصا است.
همراز: حتی در بعد اجرا؟
بله ، البته این به آن معنا نیست که خود شورا وارد کار اجرا شود، بلکه می تواند مطالبه گری کند.چرا که تا مطالبه گری صورت نگیرد، نظارت نیز به وجود نمی آید،لذا بعد از مطالبه گری این موضوع می تواند در جامعه عملیاتی شود.
در حوزه شورای شهر نیز اگر بخواهیم یکسری فصل بندی داشته باشیم، باید کمک کنیم تا جامعه در راستای یک جامعه اسلامی حرکت کند و معروفات آن شاخص و منکرات آن کم رنگ باشد، با این تعریف می توان پازل فرهنگی شهر را در همه ابعاد تکمیل کرد.
همراز: این ابعاد از نظر شما چیست؟
در همه ابعاد. تدوین قوانین، مطالبه گری اجرای قوانین و نظارت .چرا که ظرفیت شورای شهر به معنای عام بسیار زیاد است و این ظرفیت ها در قانون نیز آمده و هرچند در برنامه توسعه ، بخشی از وظایف شوراها به این نهاد واگذار نشده است، اما در حوزه مطالبه گری این وظیفه از شورای شهر ساقط نشده است.
در امربه معروف و نهی از منکر باید در جهت ایجاد معرفی معروفات و نهادینه کردن آن یک نقشه راه داشته باشیم. در شورای شهر در این زمینه اتفاق نظر وجود دارد و نقشه جامع فرهنگی شهر اصفهان می تواند در این راستا بسیار کمک کننده باشد.
همراز: اگر امکان دارد کمی در خصوص نقشه جامع فرهنگی شهر اصفهان توضیح بدهید
طی چند روز آینده نقشه جامع فرهنگی شهر رونمایی می شود، در این نقشه سعی شده است اولویت بندی مولفه های فرهنگی صورت بگیرد و این اولویت بندی نیز بر اساس مهندسی فرهنگی شهر است.
در این نقشه برای مطالبه گری نیز تعاریف خوبی صورت گرفته که در حوزه فرهنگی شورای شهر ظرفیت هم افزایی بین دستگاهی را به طور جدی در دستور کار قرار داده ایم و دستگاه های مختلفی را برای بررسی نحوه بهتر امور به کمیسیون فرهنگی شورای شهر دعوت می کنیم و ابعاد فرهنگی شهر به ویژه امر به معروف و نهی از منکر را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می دهیم.
البته علاوه بر این اقدامات باید به سمتی حرکت کنیم که بتوانیم در این زمینه قوانین خوبی نیز تصویب کنیم. در این زمان می توانیم همه اقشار جامعه را در زمینه امر به معروف و نهی از منکر وارد کنیم و در بعد نظارتی ، ابزار های قوی و توانمندی در اختیار داشته باشیم.
همراز: در حوزه فرهنگ مدعی کار فرهنگی زیاد است و در این زمینه مشکلات و موازی کاری هایی نیز صورت گرفته است، نظر شما در این زمینه چیست؟
بله ، درست است، از سوی دیگر نوع کارفرهنگی به گونه ای است که اگر در حلقه گذاری های صورت گرفته ، تنها یک حلقه کار خودش را به درستی انجام ندهد، هدف کار فرهنگی محقق نمی شود و از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون نیز یکی از معضلات در این زمینه این بوده که نتوانسته ایم یک کار فرهنگی منسجم انجام دهیم.
همراز: آیا به نظر شما فقط موازی کاری در کار فرهنگی مشکل این موضوع است؟
خب موازی کاری ، جزیره ای عمل کردن و ....تاکنون اجازه نداده بر اساس تعاریفی که شده ، به نتایج مطلوبی در حوزه فرهنگ دست پیدا کنیم و همین امر آسیب هایی را به کشور وارد کرده که دیگر این آسیب ها به هیچ عنوان قابل قبول نیست.
مقام معظم رهبری تاکنون چندین بار تذکر داده اند که در حوزه فرهنگ به اندازه نام ایران اسلامی کار نشده و این موضوع برای ما که کارفرهنگی می کنیم بسیار تامل برانگیز است.
با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب باید هرچه سریعتر بررسی کنیم که چه اتفاقاتی می توانسته در حوزه فرهنگ در ایران بیفتد که نیفتاده و سریع موانع سر راه آن را رفع کنیم، فکر می کنم یکی از این موارد موضوع مهم امربه معروف و نهی از منکر باشد.
البته یکی از موانع مهم سر راه فرهنگ ، بودجه می باشد، به گونه ای که بودجه فرهنگ برای بسیاری از ادارات و نهادها در اولویت قرار ندارد و همین مسئله باعث شده تا همه نگاه ها به سمت مدیریت شهری باشد، در حالی که مدیریت شهری تنها یکی از حلقه های مختلف فرهنگ است.
همراز: امربه معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از اصلی ترین و بنیادی ترین فروع دین مورد توجه قرار گرفته و در همه زمینه ها کاربرد دارد، اما هنوز جامعه فکر می کند منظور از امر به معروف و نهی از منکر ، تنها پرداختن به موضوع حجاب و عفاف است، در این زمینه چه اقدامی می توان انجام داد که به ابعاد متفاوت امر به معروف و نهی از منکر نیز پرداخته شود؟
این نکته بسیار مهمی است، من در اول صحبت هایم هم به آن اشاره کردم، هدف از امر به معروف و نهی از منکر در جامعه این است که جامعه به سمت و سویی برود که نظارت همگانی برقرار شود تا معروفات در همه ارکان جامعه نهادینه و منکرات نیز به عنوان یک ضد ارزش در جامعه معرفی شود.
ابن موضوع که تاکنون امربه معروف و نهی از منکر در ایران به سمت و سوی خاصی رفته است، بحث درستی است، اگر در ابتدای کار امربه معروف و نهی از منکر از یک هدفگذاری درستی برخوردار بودیم ، اکنون دچار این مشکل نمی شدیم.
همراز: خب در این زمینه چه اقدامی می توان انجام داد؟
باید در گفتار ائمه اطهار(ع) منکراتی که در راس خطیئه قرار دارند را شناسایی کنیم و برای مقابله با آن ها برنامه ریزی کنیم، در حالی که تاکنون برای رفع آن ها هیچ برنامه ای نداشته ایم.یعنی باید یک بازآفرینی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر در اذهان و افکار عمومی صورت بگیرد.
بسیاری از منکرات در گفتار ائمه اطهار(ع) در اولویت بالاتری قرار دارد که باید به آن ها نیز پرداخته شود و در مقابل آن ، معروفاتی نیز هست که باید برای آن ها نیزبرنامه داشت.
همراز: در این زمینه می توانید مصداقی هم بیاورید؟
مثلا همین موضوع رزق حلال، این مسئله در بسیاری از روایات و احادیث بیان شده و روی آن تاکید زیادی هست، همچنین رزق حرام نیز به عنوان یک منکر در گفتار دینی ما به عنوان راس بسیاری از خطایا نام برده شده است.
یا مثلا این که تهاجم فرهنگی به صورت عام خانواده های ایرانی را هدف قرار داده و در حال تضعیف تحکیم خانواده است که این موضوع منشا بسیاری از آسیب ها و مشکلات اجتماعی است و اگر جلوی آن گرفته نشود ، زمینه توسعه منکرات را فراهم می کند.
البته هرگز نباید فراموش کرد که متولیان کار فرهنگی برای انجام کارفرهنگی زمانی می توانند گام های موثری بردارند که بین متولیان این کار یک هم افزایی خوبی صورت بگیرد.
همراز: خب برای این کار به یک سازمان منسجم نیاز است ، در این زمینه چه اقدامی می توان انجام داد؟
من تصور می کنم در کشور به موضوع فرهنگ توجه آنچنانی نمی شود و بیشتر به طور شعاری با این مقوله برخورد می کنیم.
در ستاد احیای امربه معروف و نهی از منکرکه چندین سال است تشکیل شده همچنین در ارگان ها و سازمان های فرهنگی شهر که ظرفیت بسیار بالایی نیز در این راستا وجود دارد هنوز شرایط و جایگاه فرهنگی خوبی پیدا نکرده ایم و این موضوع بهترین دلیل بر شعاری عمل کردن کارفرهنگی در ایران است.
قطعا نمی توانیم با ابزارها و وسایل قدیمی به این حوزه دست پیدا کنیم و از سوی دیگر جامعه در شرایط فعلی به یک محبت و آرامش نیاز دارد، لذا باید تفکر تحکمی در امربه معروف را از سر دور کرد، چرا که جامعه اسلامی به هیچ عنوان به سمتی نمی رود که بتوان با تحکم معروفی را در آن نهادینه کرد و منکری را از آن پاک نمود.
شاید تحکم در رفتار برای کوتاه مدت پاسخگو باشد، اما برای بلند مدت نه تنها پاسخگو نیست، بلکه مخرب هم هست.
همراز: شما خودتان امر به معروف و نهی از منکر را از چند سالگی آغاز کردید؟
من از سنین مقطع راهنمایی جذب پایگاه های فرهنگی شدم و اساتیدی مجرب درما آن زمان طرفیت هایی را ایجاد کردند که من توانستم در آن فضا ادامه فعالیت دهم.
همراز: پس از همان سنین فعالیت فرهنگی انجام می دادید؟
بله ، البته فعالیت فرهنگی نیز در ایران به نوعی یک امربه معروف و نهی از منکر است ، هرچند من بیشتر در حوزه ستادی کار فرهنگی کرده ام، اما در زمان دانشگاه نیز چون در بسیج دانشگاه فعال بودم ،فعالیت غیر ستادی هم می کردم و جزو ناصحین امربه معروف و نهی از منکر بودم.
همراز: و سخن آخر؟
اگر دغدغه های مقام معظم رهبری را در امور سبک زندگی ، مسایل فرهنگی به ویژه امر به معروف و نهی از منکر در دستور کارمان قرار دهیم مطمئنا به رشد و تعالی اجتماعی خوبی می رسیم.
متاسفانه برخی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد ، بر اثر بی توجهی به دغدغه های دینی وفرمایشات رهبر معظم انقلاب است که اگر جدی گرفته شود بسیاری از مشکلات جامعه هم حل می شود.
همراز: ممنون که وقتتان را به ما دادید
خواهش می کنم، موفق باشید
--------------------------
گفت و گو از رضا صالحی پژوه
-------------------------