با هر بار زدن نان به دیواره تنور گرم نانوایی ، یکبار دستی به موهایش می کشید تا اگر از زیر مقنعه سفید رنگش بیرون آمده است، دوباره سر جایش بفرستد، مثل اینکه برایش عادت شده بود. حتی وقتی هم که موهایش بیرون نمی آمد این کار را تکرار می کرد.
وردنه را با دقت روی چانه نان می کشید و آن را پهن می کرد، در اولین نگاه می شد فهمید که دقتش از نانوا های مرد خیلی بیشتر است.
یک زن دیگر هم خمیر ها را از پاتیل بیرون می کشید و با زحمت روی تخته می انداخت و چانه می گرفت، یکی دیگر هم نان را با سیخچه از تنور بیرون می آورد، پول مشتری ها را می گرفت و نان ها را تحویلشان می داد. زن جوان تر وقتی می خواست نان را از تنور بیرون بکشد، سیخچه را زیرش می انداخت ، آن را در هوا می چرخاند و پرت می کرد روی میز بزرگ مقابل مغازه، دقیقا مثل حجت آقا شاطر، نانوای محله امان که وقتی زن می آمد توی صف مغازه اش، بی آنکه به مردانی که در صف ایستاده بودند توجه کند، نان آنها را می داد و اگر کسی هم اعتراضی می کرد می گفت: "غیرتتان کجا رفته؟ یعنی یک زن توی صف بایستد؟" حالا همین زن ها دارند نان می پزند و دست مشتری می دهند.
مرضیه خانم ، زن 54 ساله ایست که مسئولیت این نانوایی را بر عهده دارد. او 10 سال پیش در اثر یک سانحه کار شوهرش را از دست داد و حالا خود و سه فرزندش تنها زندگی می کنند، ده سال است که عنوان سرپرست خانوار را یدک می کشد، ولی از این عنوان آنچنان هم راضی نیست. وی معتقد است عنوان سرپرست خانوار، یک عنوان پرطمطراق مردانه می باشد که برای زن نشانه سیاه روزیست. مرضیه می گوید یک زن تا مردش را از دست ندهد سرپرست خانوار نمی شود و همین امر بار مسئولیتش را در جامعه صد چندان می کند. وی از دوران سخت از دست دادن همسرش می گوید و عنوان می کند سال های اول با مشکلات فراوان روزگار سپری کرده و بعد از مدتی فامیل و آشنایان هم او را فراموش کرده اند. این زن سرپرست خانوار بعد از گذشت 18 ماه از فوت همسرش با مراجعه به کمیته امداد، از آن نهاد اجتماعی درخواست کمک می کند و بعد از 5 سال دریافت کمک، با وامی که از این نهاد می گیرد یک نانوایی دست و پا می کند و دو نفر دیگر را نیز به کار می گیرد. مرضیه خودش هم فکر نمی کرده بتواند از پس این کار بر بیاید که یکی از مشکلات اصلی را نوع تفکر مردم نسبت به نوع کار های زنان می دانسته، ولی حالا او روزانه بیش از هزار قرص نان می پزد، به حرف ها و حدیث های آن سوی پیشخوان مغازه اش کاری ندارد و تنها دغدغه اش این است که مخارج دانشگاه دختر بزرگش را تامین نماید. همچنین کمی نگران دو نفر همکارش است و دوست دارد آن ها را نیز از این حالت به حالت خود اشتغالی ارتقا سمت دهد تا آنها نیز بتوانند برای خود کسب و پیشه ای دست و پا کنند. اما خودش هم می داند که راه سختی پیش رو دارد. نه برای پیشرفت، بلکه برای بقا در همین جایگاه.
نگاه غیر اصولی به زنان سرپرست خانوار
محمد ابطحی، جامعه شناس و مدرس دانشگاه در این زمینه گفت: متاسفانه نگاه ها به زنان سرپرست خانوار یک نگاه غیر اصولی است، چرا که در ساده ترین حالت سعی می کنند به آنها ترحم کنند.
وی ادامه داد: زنی که به دلیلی سرپرست خانوار می شود باید روش و تکنیک های مقابله با مشکلات را یاد بگیرد، نه اینکه به دیگران اتکا کند تا مشکلاتش را آنان رفع نمایند.
ابطحی افزود: متاسفانه به رغم تلاش های فراوان نهاد های متولی از جمله فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی، ولی هنوز شاهد نواقص قانونی فراوان در این زمینه هستیم که سنگ های زیادی جلوی پای زنان سرپرست خانوار می اندازد.
کدام نهاد متولیست؟
کارشناسان معتقدند در ايران نهادي که به طور اختصاصي متولي حمايت از كودكان كار و خيابان و زنان سرپرست خانوار باشد وجود ندارد و بخشي از كار توسط بهزيستي، بخش ديگري شهرداري و قسمتي نيز توسط نيروي انتظامي انجام مي شود و هيچگونه انسجامي بين اين نهادها وجود ندارد و تعداد NGO ها با توجه به آمار زياد اين كودكان بسيار محدود است.
از سوی دیگر در ایران بیش از انچه به طور علمی به موضوع زنان سرپرست خانوار نگاه شود، به صورت سنتی نگاه می شود ، در حالی که حرکت به سوی علمی اندیشی در این زمینه مستلزم تحقییقات وسیع میدانی است که متاسفانه به دلیل مشخص نبودن متولی این موضوع امکان فعالیت های تحقیقاتی وجود ندارد.
همچنین هنوز آمار دقیقی از این موضوع در دست نیست که همین امر کار در این زمینه را به شدت دشوار می سازد.