روی صندلی جلوی یک خودروی مدلبالا نشسته و توی آینه کوچک روی آفتابگیر خودش را برانداز میکند، صدای بلند موسیقی فضای خیابان را پرکرده و او همچنان غرق در دنیای دخترانه خود، خط لبش را چک میکند. دودی نسبتاً غلیظ درون ماشین پیچیده و دخترک شالش راکمی عقب داده تا هم موهای رنگشدهاش نمای بهتری داشته...
هر از چندی سیگاری را که بین انگشتانش نیمسوز شده بالا میآورد، کامی میگیرد و دوباره دستش را پایین میبرد. پسری هم که بغلدستش نشسته و فرمان خودرو را در دست دارد، حرکات سرو گردنش را با موسیقی بلندی که از بلندگوهای ماشین پخش میشود هماهنگ کرده و در دنیای خودش، با سیگارش غرق شده است. صحنهای که این روزها در خیابانهای بالا شهر کم نمیبینیم، پایینشهر هم میبینیم. وسط شهر هم کم نیستند زنان و دخترانی که یا در خودرو یا در گوشه دنجی، بهدوراز چشمان جستجوگر شهروندان سیگاری روشن کرده و کام بر زندگی خود میزنند. زیرپوست شهر هم دختران و زنان زیادی هستند که شاید سیگار نکشند، اما قلیان کشیدن، آنهم جلوی خانواده برایشان امری عادی تلقی میشود. بهطوریکه آمارها نشان میدهد، از 20 درصد افراد سیگاری در جامعه، 5 درصد آنها را خانمها تشکیل میدهد که البته این آمار رو به افزایش است. آماری که خسرو صادق نیت، معاون وزیر بهداشت آن را بیان کرد و گفت: متأسفانه مصرف قلیان در جامعه رو به افزایش است که این موضوع بین دختران جوان و نوجوانان بیشتر مشاهده میشود. شکوه دیباجی، جامعهشناس و محقق نیز با اشاره به اینکه رشد سیگار در ایران به سمت زنانه شدن حرکت میکند، گفت: مصرف سیگار در زنان 3 برابر شده، اما برای مردان رشد کمی داشته است. بهطورکلی مصرف سیگار در جهان در حال زنانه شدن است؛ بهطوریکه در کشورهای آلمان و اسکاتلند درصد زنان سیگاری بیش از مردان است. دیباجی ادامه داد: مصرف سیگار در بین زنان تابع الگویی پنهانی است و آمارها نمیتواند بیانگر جمعیت واقعی مصرفکنندگان سیگار در بین زنان باشد. باید دید باوجود تمامی هزینههای مالی، جانی و اعتباری؛ چرا همچنان شاهد روند افزایشی آن در مجامع عمومی و بهخصوص در جمعیت زنان هستیم؟
همچنین، هرچند برخی از زنان و دختران از سیگار بهعنوان نمادی برای انتقال پیامهایی تحت عنوان برابری زن و مرد، اعتراض اجتماعی و ... استفاده میکنند، اما غالباً فرهنگعامه مردم، دختران سیگاری را دخترانی فراری و یا روسپی میپندارند که برای شکستن حریمهای اجتماعی رو به این کار آوردهاند. همچنین بسیاری از این زنان و دختران غنی نبودن اوقات فراغت و بیکاری و شرکت در جمعهای دوستانه را عاملی برای روی آوردن به سیگار بیان کردهاند، درحالیکه دختران و زنانی که به کار مشخصی که به آن علاقه دارند مشغول هستند، کمتر به سیگار روی آورده و بیشتر به ارتقای وضعیت شغلی و حرفهای خود میاندیشند.
مهسا م، دختر 27 سالهای که در یکی از دانشگاههای غیرانتفاعی اصفهان مشغول تحصیل است، در گفتوگو با قاف قلم گفت: ابتدا تفننی سیگار میکشیدم، اما پس از مدتی احساس کردم اگر سیگار نکشم سرم درد میگیرد والان بهجایی رسیدهام که باید روزی 10 تا 12 عدد سیگار بکشم. وی اظهار کرد: در جامعه ما مردها خیلی راحت سیگار میکشند، اما اگر خانمی در منظر عمومی سیگار دست بگیرد، به چشم خیلی بد به وی نگاه میکنند. مهسا افزود: در خانواده ماکسی نمیداند که من سیگار میکشم، اما چند بار آنها شک کردهاند که رفع شده است.
پروین س، حدوداً 37 ساله نیز یکی دیگر از شهروندان اصفهانی است که قلیان میکشد. وی در گفتوگو با خبرنگار ما گفت: من در خانوادهای بزرگ شدم که دو برادر پیش از خودم و یک برادر و یک خواهر هم بعد از خودم داشتم، به همین خاطر وقتی آنها قلیان درست میکردند تا بکشند، من هم کنارشان مینشستم و استفاده میکردم، وقتی هم ازدواج کردم همسرم با این موضوع مشکلی نداشت و حتی خیلی مواقع همراه با خانواده همسرم در پارک و یا میهمانیهایی که حضور داشتیم، قلیان میکشم. پروین افزود: از مضرات قلیان اطلاع دارم و میدانم که خیلی از تنباکوهای میوهای حاوی اسانس و الکل و دیگر مواد افزودنی غیرسالم هستند، اما اگر دو روز قلیان نکشم سرم درد میگیرد.
نهتنها پروین و مهسا که زنان و دختران زیادی در پارکهای حاشیه زایندهرود و دیگر پارکهای شهر در جمعهای خانوادگی قلیان میکشند و یا در گوشهای دنج و خلوت سیگاری روشن کرده و آن را دود میکنند، اما بازهم مسئولان وزارت بهداشت میگویند رشد زنانه مصرف دخانیات در اصفهان کمتر از سایر استانها است. حسن قاضی هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است: رشد مصرف دخانیات در بین خانمها خطرناک شده، اما این رشد در اصفهان به نسبت جمعیت، رشد کمی بوده و بر اساس آمار شیوع مصرف دخانیات در بین زنان چهار و در بین مردان 25.16 درصد بوده و 13 درصد از مردم مناطق شهری و 15.5 درصد از مردم مناطق روستایی مواد دخانی مصرف میکنند.
حالا هرچند آمارها از رشد آماری خبر میدهند که افق روشنی را برابر ایران نمیگشاید، اما کارشناسان هنوز معتقدند که میتوان بامطالعه صحیح فرهنگی و آسیبشناسی اجتماعی مقابل رشد بیشتر این معضل ایستاد و از ریخته شدن بیشازحد قبح مواد دخانی بین خانوادهها جلوگیری کرد.