خوشا آنان که دلی بی‌کینه دارند...

مخاطبان عموماً نیاز دارند تا ببینند گویندگان خبر تلویزیون چگونه فکر می‌کنند، چگونه لباس می‌پوشند، چطور زندگی می‌کنند و ...، به همین منظور چنانچه آن‌ها را در قالبی خارج از عرف معمول که همان حالت "اتوکشیده" یا به قول عوام "عصاقورت‌داده" است، ببینند، خیلی زود واکنش نشان می‌دهند و در عصر کنونی موسوم به عصر رسانه، این واکنش بیشتر به انتشار تصاویر و یا اخبار مربوط به آن‌ها در فضای مجازی است.
فضایی بی‌دروپیکر که چندی است زورش از قانون بیشتر شده و این چربش رفتاری بر قانون، مشکلاتی را پدید آورده است. حال این‌که وقتی رسانه‌ها بر پایه شبکه جهانی در دهکده جهانی، مرزهای جغرافیایی و سیاسی را درنوردیده طبیعی است که قانون مشخصی نمی‌تواند آن‌ها را مدیریت نماید و نیاز به پروتکل‌های جهانی برای مقابله با این بی‌اخلاقی‌ها احساس می‌شود.
اما یکی از جدیدترین حواشی به وجود آمده در این عرصه برای رسانه ملی، خنده گوینده خبر اصفهان در بخش خبری ساعت 24 این شبکه در 28 تیرماه سال جاری و مصادف با سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) هست که در اثر غفلت عوامل فنی ناگهان و آن هم به مدت حدود یک ثانیه بر روی آنتن رفت و همین زمینه‌ای شد تا یک کانال خبری با زیرنویسی غیرمتعارف و به‌نوعی عاری از انصاف آن را به دورویی اعضای رسانه ملی تعبیر و یک اشتباه فنی و فردی را آن‌چنان بزرگ جلوه دهد که خیلی زود خوراک تبلیغاتی رسانه‌ها و کانال‌های معاند و ضدانقلاب گردد. کانال "فارس پلاس" که می‌توانست با زیرنویسی تحت عنوان "اشتباه" یا "سهل‌انگاری" عوامل خبر آن را منتشر نماید، با پرطمطراق کردن زیرنویس این فیلم و استفاده از واژه‌هایی همچون "عذرخواهی از مردم بابت انتشار چنین تصاویری!" و به کار بردن واژه‌ای چون "قهقهه" برای کمی بیشتر کلیک خوردن، پا به میدان بازی غیر پسندیده ای گذاشت که در نگاه اول تصور مخاطب این است که این کانال اینترنتی بعد از حواشی زیادی که به‌منظور دعوت یک خواننده زیرزمینی مشهور در جشن یک‌سالگی خود به وجود آورد، حالا دنبال فرافکنی است تا از گردبادهایی که از این طریق برای دیگران درست می‌کند، از معرکه نقد و نظر بجهد. این در حالی است که واقعاً غالب مردم و آن‌هایی که دل درگرو انقلاب دارند، از برخی رفتارهای این رسانه دلخورند و نمونه بارز آن را می‌توان در حواشی به وجود آمده برای جشن یک‌سالگی آن جستجو کرد که مجال پرداختن به آن در این مقوله نیست.
اما انتشار خارج از عرف یک ویدیو از سهل‌انگاری در بخش خبری شبکه اصفهان، ابعاد دیگری نیز دارد. آن‌هم این‌که هرچند "فارس پلاس" عجولانه و هیجان‌زده ولی به‌دوراز غرض‌ورزی سیاسی سعی کرد یک اشتباه متداول - که ممکن است در تمامی شبکه‌های خبری جهان اتفاق بیفتد - را به رفتارهای دوگانه یک شبکه تلویزیونی ارتباط دهد، اما خوراک مناسبی برای شبکه‌های ضدانقلاب و معاند فراهم ساخت و چیزی نگذشت که کانال‌هایی مانند "آمد نیوز" که همواره سعی دارند به مخاطبانشان القاء کنند که از پشت پرده‌ها خبر می‌دهند، از این ویدیو به‌عنوان یک برگ برنده استفاده ابزاری کرده و رسانه ملی را که یک‌تنه در برابر هجمه‌های غیرمنصفانه داخلی و خارجی ایستاده، آماج حمله قرار دهند. در این میان چند بهانه را می‌توان برای هدف قرار دادن رسانه ملی موردبررسی قرارداد.
تک‌صدایی:
هرچند بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رادیو و تلویزیون یک‌نهاد حکومتی تلقی می‌شود، اما در عصر حاضر که رادیو و تلویزیون‌های اینترنتی درحال‌توسعه کمی و کیفی هستند، ایران نیز باید برای این منظور چاره‌اندیشی کند تا حالت انحصاری برنامه‌ها شکسته و با تضارب آراء، زمینه حضور یکسان و هم‌طراز همه تفکرهای قانونمند در رسانه‌های تصویری فراهم گردد و شائبه جانب‌داری رسانه ملی از یک جناح فکری، سیاسی از بین برود.
حرفه‌ای گری:
بی‌شک رسانه‌های ملی، با به‌کارگیری ابزارهای قدرتمند تحقیق و پژوهش می‌توانند رسانه‌های تحلیلگری باشند و در انتشار اخبار، میل و سلیقه مخاطب عام را بهتر از دیگر رسانه‌ها در نظر بگیرند، ازاین‌رو آن‌ها به رسانه‌های حرفه‌ای مبدل می شوند که با شناخت درست و صحیح مخاطب، استقبال عمومی از بخش‌های خبری را رقم می زند، لذا به همین دلیل کوچک‌ترین اشتباه از سوی چنین رسانه‌هایی که بی‌رقیب به میدان پا می‌گذارند، می‌تواند به بزرگ‌ترین دستاویز مبدل شود و اشتباهات پیش‌پاافتاده و رایج برای آن‌ها سمی مهلک گردد.
تخریب رسانه‌های خارجی:
وقتی تک‌صدایی حاصل شد، معرکه خوبی به وجود می‌آید برای تقابل و جنگ رسانه‌ای، ازاین‌رو بسیاری از رسانه‌های خارجی با تخریب رسانه ملی یک کشور، سعی می‌کنند ارکان تبلیغی نظام حاکم آن کشور را مورد هجمه قرار دهند، به همین منظور دور کردن مخاطب از آن رسانه و جذب مخاطب رهاشده در خلاء بی‌خبری به رسانه‌های جهت‌داری که تمام‌وقت و هزینه اشان را صرف تقابل با نظام جمهوری اسلامی می‌کنند، می‌تواند برگ برنده‌ای باشد برای آن‌هایی که پشت پرده سعی در تضعیف حاکمیت اسلامی در تمام دنیادارند.
و اما در ادامه، باید به این نکته اذعان داشت که دنیا به سمت استقبال از نرم خبر رفته و این توسعه سبک خبری رایج در جامعه امروزی، تنها به محدوده سبک نوشتاری ختم نمی‌شود و نرم خبر در همه شقوق خبر تسری یافته که باید آن را پذیرفت. به‌طور مثال گریه افتادن گوینده خبر فاجعه منا، می‌تواند در تأثیرگذاری عمیق خبر بر مخاطب مؤثر باشد، یا لحن حماسی یک گوینده در اخبار مرتبط با پیروزی‌های رزمندگان اسلام ، یا لحن گفتار خبر در آزادسازی موصل و ...، لذا هرچند خنده یک گوینده خبر درحالی‌که نریشن حزن و اندوه سالروز شهادت ششمین اختر تابناک امامت و ولایت در حال پخش است، نمی‌تواند توجیهی مانند چندین نمونه بالا داشته باشد، اما می‌توان از تغییر حالت گوینده خبر از خنده به حالتی محزون ظرف مدت چند ثانیه، به‌عنوان یک کارگاه عملی بحران در گویندگی نام برد، چراکه بر اساس گفته‌های افرادی که در این واقعه مؤثر و یا دخیل بوده‌اند، خانم مریم ملک پور، گوینده خبر در یک استودیوی غیراستاندارد و موقتی که قبلاً هم در این رسانه به ضعف‌های ظاهری و فنی آن اشاره شد، ایستاده و آماده‌شده تا لحظاتی دیگر روی آنتن برود. گزارشV.C در حال پخش است که باید در این لحظه عوامل فنی به گوینده اخطار 10 ثانیه و سپس اصطلاحا "کیو" بدهند، چرا که گوینده هیچ اطلاعی از تایم گزارش ندارد و نمی داند کی به پایان می رسد که این اتفاق نیفتاده و در این لحظه به رغم این که پس از آغاز خبر به هیچ عنوان نباید در استودیو باز باشد، یکی از عوامل فنی وارد استودیو شده و درحالی‌که اخبار آغازشده است عنوان می‌دارد: "مانتو مشکی، مقنعه مشکی، بک‌گراند هم مشکی، اونوقت باید.... (نام گوینده خبر یک رسانه خارجی) تحویل آنتن بدهیم" و همه این مسایل باعث خنده ملک پور که به هیچ عنوان تصور نکرده و کسی هم به وی اطلاع نداده که اکنون گزارش V.C به پایان رسیده و تصویر داخل استودیو روی آنتن رفته است، شده، البته این در حالی است که به‌رغم اعلام آن کانال خبری، خنده این گوینده حالت عادی داشته و اصلاً قهقهه نبوده، اما چون بعد از فضای حزن‌آلود نریشن صورت می‌گیرد و به دلیل نزدیکی میکروفنی که به یقه وی نصب‌شده است، صدای خنده بلند شنیده می‌شود. این در حالی است که گوینده خبر بلافاصله و باگذشت تنها یکی دو ثانیه توانست موضوع را کنترل و ادامه اخبار را که اتفاقاً به شهدای گمنام تازه تفحص شده اختصاص داشت، ارائه نماید، موضوعی که پس از یک سهل‌انگاری و خدشه بر روی آنتن جمع‌کردن آن تبحر خاصی لازم دارد، لذا با این اوصاف به کانال‌های معاند و ضدانقلاب که هَرَجی وارد نیست، اما بهتر بود عزیزانی که در داخل کشور به‌ظاهر قصد اصلاح امور رادارند، کمی در این زمینه سعه‌صدر بیشتری از خود نشان دهند.
در پایان، باید به عزیزانی که امربرشان مشتبه شده که همواره و بلا وقفه با دلی محزون و قلبی مملو از اندوه در انتظار ظهور منجی عالم بشریت هستند و یک خنده عادی پشت صحنه یک برنامه تلویزیونی را علنی می کنند، متذکر شد که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: "هرکس از گناه و عیب برادر مؤمن خودآگاه شود و آن را آشکار کند و کتمان نکند و برای او طلب مغفرت نکند، نزد خدا مانند انجام دهنده همان گناه است و به پیامد آن مبتلاست و خدا گناه آن مؤمن را می‌بخشد و کیفرش همان آشکار شدن گناه او در دنیاست و گناه او در آخرت پنهان می‌ماند."

یادداشت از رضا صالحی پژوه – کارشناس ارتباطات و رسانه